Polska w żałobie. 90 lat temu zmarł Józef Piłsudski
Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. W całej Polsce ogłoszono żałobę. Uroczystości pogrzebowe marszałka trwały kilka dni.
90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego. Jemu zawdzięczamy wolność.
12 maja 1935 roku cała Polska pogrążyła się w żałobie. Marszałek Józef Piłsudski – twórca niepodległej Rzeczypospolitej, zwycięzca nad bolszewikami, symbol odrodzonego państwa – odszedł po długiej i ciężkiej chorobie. Jego śmierć wywołała bezprecedensową żałobę narodową, a pogrzeb stał się wydarzeniem, które na zawsze zapisało się w historii Polski. Jak wyglądały ostatnie dni Marszałka i jak naród żegnał swojego przywódcę?
Ostatnie dni i śmierć Marszałka:
Piłsudski od dłuższego czasu zmagał się z chorobą nowotworową, choć informacje o jego stanie zdrowia były długo ukrywane przed opinią publiczną. Dopiero 11 listopada 1934 roku oficjalnie poinformowano o jego problemach zdrowotnych. Wiosną 1935 roku do Warszawy sprowadzono z Wiednia wybitnego lekarza, Karla Wenckebacha, który potwierdził diagnozę raka.
12 maja 1935 roku o godzinie 20:45, w Belwederze, Marszałek zmarł. W chwili śmierci obecny był m.in. ksiądz Władysław Korniłowicz, który udzielił mu ostatniego sakramentu. Zaraz po śmierci wyjęto z ciała Piłsudskiego serce i mózg – ten drugi został przekazany do badań naukowych w Wilnie. Ciało Marszałka zabalsamowano.
Narodowa żałoba i reakcje świata:
W Polsce ogłoszono żałobę narodową. Na wszystkich budynkach państwowych i prywatnych pojawiły się flagi z kirem, a oficerowie nosili czarne opaski. Przed Belwederem gromadziły się tłumy, w całym kraju organizowano marsze i manifestacje żałobne.
Kondolencje napływały z całego świata – od papieża Piusa XI, cesarza Japonii Hirohito, króla Wielkiej Brytanii Jerzego V, aż po kanclerza III Rzeszy Adolfa Hitlera, który wystosował osobisty list do prezydenta Ignacego Mościckiego oraz do żony Piłsudskiego, Aleksandry. Hitler ogłosił w Niemczech żałobę narodową i uczestniczył w mszy żałobnej w Berlinie, przy symbolicznej trumnie Marszałka.
Uroczystości pogrzebowe – hołd dla Ojca Niepodległości:
Salon w Belwederze zamieniono na kaplicę, gdzie wystawiono ciało Piłsudskiego w mundurze, przepasanym wstęgą orderu Virtuti Militari. Nad trumną powiewały historyczne sztandary, a obok stała urna z jego sercem. Wartę honorową zmieniano co pół godziny.
15 maja trumnę przewieziono na lawecie zaprzężonej w sześć koni do katedry św. Jana w Warszawie. Tam odbyła się msza święta celebrowana przez biskupa polowego Józefa Gawlinę. Następnie kondukt żałobny przeszedł na Pole Mokotowskie, gdzie odbyła się wielka defilada wojskowa. Potem trumnę przewieziono pociągiem do Krakowa – skład był oświetlony reflektorami, a na trasie żegnały go tłumy Polaków.
Pogrzeb na Wawelu – symboliczny finał epoki:
W Krakowie kondukt żałobny liczył około 100 tysięcy osób. Za lawetą ciągniętą przez czarne konie szła rodzina, prezydent, premier, członkowie rządu, generałowie, parlamentarzyści, duchowieństwo oraz przedstawiciele państw z całego świata – w tym Hermann Göring z Niemiec, delegacje z Rumunii, Jugosławii i Wielkiej Brytanii.
Po mszy w Kościele Mariackim, celebrowanej przez arcybiskupa Adama Sapiehę, kondukt przeszedł na Wawel. Tam generałowie złożyli trumnę w krypcie św. Leonarda. Na Wawelu rozległy się dźwięki Dzwonu Zygmunta i 101 salw armatnich. Cały kraj na trzy minuty zamarł w ciszy.
Echa pogrzebu i pamięć o Marszałku:
Atmosferę tych dni najlepiej oddają słowa Stanisława Mackiewicza: „Piłsudski miał fanatycznych wielbicieli, którzy go kochali bardziej niż własnych rodziców czy dzieci, ale miał też wielu przeciwników. Jednak w dniu pogrzebu nie było tego widać – cała Polska żegnała swojego Marszałka”.
W 1937 roku trumnę przeniesiono do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu. Serce Piłsudskiego spoczęło w grobie matki na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.
Podsumowanie:
Śmierć Józefa Piłsudskiego była momentem, który na chwilę zatrzymał Polskę. Pogrzeb Marszałka pokazał, jak wielką rolę odegrał w historii narodu i jak silne emocje budził, zarówno wśród rodaków, jak i na całym świecie. Hołd oddany Piłsudskiemu był bezprecedensowy – i do dziś pozostaje jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach niepodległej Polski.
Źródła:
